Te papugi znają sposób na szybkie uczenie się – a czy Ty już go znasz?

Letnie słoneczne popołudnie. Posprzątałeś podwórko a ostatni worek śmieci wrzuciłeś do kosza stojącego przed ulicą. Nagle, będąc już jedną nogą w domu, słyszysz za plecami trzepotanie skrzydeł. Powoli spoglądasz za siebie, a Twoim oczom ukazuje się nietypowy widok – wielki biały ptak z irokezem na głowie niezgrabnie podnosi dziobem pokrywę śmietnika, by następnie rozerwać leżący pod nią worek w poszukiwaniu jedzenia. 

Pewnie pytasz teraz: „co to za ptak niweczy moją ciężką pracę?!”.

To kakadu żółtoczuba (Cacatua galerita) – papuga niemalże tak powszechna w Australii jak nasze polskie gołębie. ,,Ale co ona najlepszego wyprawia?” Prawdopodobnie demonstruje sztuczkę, której nauczyła się przez naśladowanie innych kakadu. Jednak zacznijmy od początku. 

Kilka lat temu takie niecodzienne zachowanie u kakadu zaobserwował dr Richard Major, ornitolog z The Australian Museum. Zafascynowany tą niezwykłą umiejętnością otwierania śmietników sfilmował papugę w akcji. Nagranie pokazał następnie swoim współpracownikom, z którymi postanowił dokładniej zbadać sprawę. Czy wszystkie kakadu potrafią otwierać kosze na śmieci? Jak one się tego w ogóle nauczyły? Może to pewien rodzaj instynktu, wrodzonego zachowania, którego nikt do tej pory nie zauważył?

Tak jak już wspomniałam, kakadu to w Australii bardzo pospolite ptaki. Potrafią żyć w grupach do 100 osobników, a do tego być agresywne i strasznie hałaśliwe. To sprawia, że nie wszyscy darzą je sympatią – przez niektórych postrzegane są jako szkodniki warte odstrzelenia. Australijczycy mają nawet własne określenie opisujące grupę ludzi zachowujących się nierozsądnie, głośno i destrukcyjnie dla wszystkiego wokół: pack of galahs. Jednak kakadu potrafią być także najlepszymi przyjaciółmi człowieka. Uwielbiają zabawy i pieszczoty, a do tego są bardzo inteligentne. To wszystko sprawia, że znakomicie przystosowały się do życia u boku ludzi. Było więc tylko kwestią czasu, zanim nauczyły się z tej relacji korzystać.

Wróćmy do naszego zespołu badaczy. W 2018 roku przeprowadzili oni internetową ankietę, w której zadawali mieszkańcom Australii pytania typu: „Z jakiego rejonu pochodzisz? Czy widziałeś już takie zachowanie u kakadu wcześniej, a jeśli tak, to kiedy?”. Po dwóch latach zadawania pytań i gromadzenia danych naukowcy byli w stanie określić, w jaki sposób umiejętność otwierania koszy rozprzestrzenia się wśród kakadu. Okazało się, że zachowanie to docierało do sąsiednich dzielnic znacznie szybciej niż do tych oddalonych. Nie pojawiało się więc losowo, ot tak – raczej było przekazywane jak plotka, od ptaka to ptaka. Oznaczało to, że taka umiejętność nie mogła być zachowaniem wrodzonym. Kakadu musiały się jej nauczyć od swoich koleżków z sąsiedztwa. 

Aby potwierdzić uzyskane wyniki, zespół Majora namalował na około 500 papugach małe plamki farby. Dzięki temu możliwe było śledzenie tych ptaków i zaobserwowanie, które z nich potrafiły wykonywać taką „śmietnikową” sztuczkę. Co ciekawe, tylko 10% z oznaczonych ptaków otwierało kosze. Cała reszta czekała gdzieś w pobliżu, aż grupa przy koszu się napracuje, by następnie po odsunięciu wieka pojemnika najeść się bez brudzenia własnych łapek. 

Kakadu uczyły się więc od siebie tak jak małe dzieci. Najpierw obserwowały otwieranie koszy przez inne papugi, a przy następnej okazji same próbowały to zachowanie naśladować. Jest to przykład uczenia się zwanego modelowaniem. Niewiele zwierząt poza ludźmi czy naczelnymi to potrafi, dlatego nauka zdobywania pożywienia przez ptaki w tak nietypowy sposób wzbudziła żywe zainteresowanie badaczy. 

Co więcej, sama technika otwierania kosza różniła się nieznacznie w uwzględnionych w badaniu rejonach. Kakadu z północy miasta mogło przewracać pokrywy od kosza tylko za pomocą dzioba, a te z zachodu na przyklad pomagały sobie łapką. Taki sposób zdobywania pożywienia musi być więc wyuczony, a papugi z różnych przedmieść tworzą swoje małe subkultury. Działa to trochę jak moda czy slang u ludzi – w jednej dzielnicy mówi się i ubiera tak, a w innej inaczej. 

Badanie naśladownictwa jako sposobu na rozprzestrzenianie się nowych zachowań może pomóc w zrozumieniu nie tylko tego, jak powstaje kultura, lecz także jak ewoluuje w czasie. Dlatego też zespół dr. Majora postanowił kontynuować swoje badania i zgromadzić kolejne obserwacje tych pomysłowych ptaków. 

I kto by pomyślał, że papugując innych, można się tak wiele nauczyć? ?

Opublikowano w dziale nauki przyrodnicze dnia 27 paź 2021